శతక సౌరభాలు --1
కంచర్ల గోపన్న దాశరథీ
శతకము --7
కాంచన
వస్తు సంకలిత కల్మష మగ్నిబుటంబు బెట్టిఁవా
రించిన
రీతి ,నాత్మ నిగిడించిన దుష్కర దుర్మల త్రయంబు
బంచిత
భక్తి యోగ దహనార్చిఁదగుల్పక బాయునే ? కన
త్కాంచన కుండలాభరణ ! దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ ! (88 ప )
ఓ రామచంద్రా ! ప్రకాశించెడి
స్వర్ణ కుండల భూషితుడీ . బంగారు ఆభరణములందలి మలినమును అగ్ని లో పుటము వేసి
పోగొట్టినట్లు , ఆత్మకు మనోవాక్కాయముల వలన కల్గిన దోషములు
భక్తి యనెడి అగ్ని లో కాల్చని యెడల పోవు
కదా !
నీ
సతి పెక్కు కల్ములిడ నేర్పరి లోక మకల్మషంబు గా
నీ
సుత చేయు భావనము నిర్మల కార్యధురీణ దక్షుడై
నీ
సుతుఁ డిచ్చునాయువులు నిన్ను భజించినఁ గల్గకుండునే
దాసుల
కీప్సితార్దములు ? దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ
!
ఓ దాశరథీ ! నీ
ఇల్లాలు శ్రీ మహాలక్ష్మీ దేవి సంపదలనిచ్చు
తల్లి. నీకుమార్తె గంగాదేవి ఎల్లలోకములను
పావనము చేయు నిర్మల. దోషములు లేని పనులు
చేయుటలో నేర్పరి యైన నీకుమారుడు బ్రహ్మదేవుడు
ఆయువులను ఇచ్చును . ఇటువంటి నిన్ను సేవించి భక్తుల కోరికలు తీరకుండునే రామచంద్రా !
వారిజపత్ర
మందిడిన వారి విధంబున వర్తనీయమం
దారయ
రొంపిలోనఁ దనువంటని కుమ్మరిపుర్వు రీతి సం
సారమునన్
మెలంగుచు విచారగుఁడై పరమొందు గాదె స
త్కార
మెఱింగి మానవుడు దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ
శ్రీరామచంద్రా
! తామరాకుపైన
నీటిబొట్టున్నను ఆకునకు నీరు అంటని విధంగా , బురదలో
కుమ్మరిపురుగున్నను దాని ఒంటికి బురద అంటని విధం గా ,
మానవుడు సంసారము లో ఉన్నను పరమాత్మ విచారణ
లో నున్నచో మోక్షమును పొందగలడు .
ఎక్కడ
తల్లిఁ దండ్రి ? సుతు లెక్కడ వారు ?
కళత్ర బాంధవం
బెక్కడ
? జీవు డెట్టి ? తను వెత్తినఁ బుట్టుచుఁ
బోవుచున్న వాఁ
డొక్కడె
పాపపుణ్య ఫల మొందిన నొక్కడె కానరాడు వే
ఱొక్కడు
వెంటనంటి భవమొల్ల నయా కృపజూడుమయ్య నీ
టక్కరి
మాయలం దిడక దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీ రఘునాథా ! తల్లి ,తండ్రి భార్య ,బిడ్డలు చుట్టములు వీరందఱు ఎవరు . ఈ జీవుడు ఎటువంటి శరీరాన్ని
ధరించిన తానే పుడుతూ , ఒంటరిగా తానే పోతూ ఉంటాడు. పుణ్య పాప ఫలములు వాడొక్కడే పొందును కాని
ఎవ్వడు తోడురాడు. ఈ మాయ అంతయు నీదే స్వామీ ! నన్ను ఈ టక్కరి మాయ లందు
వేయకయ్యా రామా ! నాకు ఈ జన్మము ,సంసారము వద్దు స్వామీ
!
తొరసిన
కాయము ల్ముదిమి తోచినఁజూచి ప్రభుత్వముల్సిరుల్
మెఱపులు
గాగఁ జూచి మరి మేదినిలోఁ దమతోడివారు ముం
దరుగుట
జూచి ; తగు నాయు వెఱుంగక మోహపాశము
ల్తరుగని
వారికేమి గతి ? దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ
!
శ్రీరామా ! .ఏర్పడిన ఈ శరీరములు ముసలి వై ,సంపదలు
రాజ్యములు మెఱుపు వలే నశించిపోవునని ,
ఈ భూమిమీద తనతో పుట్టిన వారెందరో
చనిపోవుచండుటను చూచి కూడ తన ఆయుష్షును
గురించి ఆలోచింపక తాము శాశ్వతమనే అజ్ఞానపాశములలో చిక్కుకున్న వారి గతి
ఏమౌనో గదా !
సిరిగల
నాడు మైమఱచి చిక్కిననాడు దలంచి పుణ్యముల్
పొరి
పొరి జేయనైతి ,నని పొక్కిన గల్గునె గాలిచిచ్చుపైఁ
గెరలిన
వేళ ,దప్పిగొని కీడ్వడు వేళ ,
జలంబుగోరి త
త్తరమునఁ
ద్రవ్వినం గలదె దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ!
ఓ రామా ! సంపద ఉన్నప్పుడు మదముతో మైమఱచి , పేదఱికము కల్గిననాడు పుణ్యములు
చేయలేదే యని దుఖించిన ఏమి ప్రయోజనము. అగ్ని ప్రమాదము సంభవించినపుడు, దాహము
వేసినప్పుడు నీటి కోసం బావిని త్రవ్వ యత్నించిన ఫలమేమి !
జీవనమింకఁ బంకమునఁ జిక్కిన
మీను చలింప కెంతయుం
దావున
నిల్చి జీవనమె తద్దయుఁ గోరు విధంబు చొప్పుడం
దావలమైన
గానిఁ గురిఁదప్పని వాడు తరించువాడయా
తావక
భక్తియోగమున దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామా ! చెఱువులో నీరెండి పోయినను బురద లో చిక్కిన చేప నీటిపైనే
గురిపెట్టుకున్నట్లు ,భక్తియోగము తో నీపై మనస్సు నిల్పిన
వాడు సంసారమును దాటగలడు..
సరసుని
మానసంబు సరసజ్ఞు డెఱుంగును ,ముష్కరాధముం
డెఱిగి
గ్రహించువాడె ?
కొలనేక నివాసము గాంగ దుర్దురం
బరయగ
నేర్చునెట్లు ? వికచాబ్జ మరంద రసైక సౌరభో
త్కరము
మిళింద మొందు క్రియ దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీ రామచంద్రా
! యోగ్యుల మనస్సును
యోగ్యులెరుంగగలరు కాని నీచుల వలన కాదు. కమలములందలి తేనె యొక్క పరిమళము తేనెటీగకు
తెలియును గాని ఆ కొలనులోనే ఉండెడి కప్పకేమి తెలియును . తెలియదు కదా అని అర్ధము .
నోచిన
తల్లిఁదండ్రికి తనూభవు డొక్కడె చాలు మేటి చే
జాచనివాడు
,వేఱొకడు చాచిన లేదనకిచ్చువాడు , నో
రాచి
నిజంబె కాని పలుకాడనివాడు , రణంబు నందు మై
దాఁచనివాడు భద్రగిరి ! దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీ రామా ! పుణ్యాత్ములైన తలిదండ్రులకు దానమునకై చేయి చాచని వాడు , అడిగిన వారికి లేదనక ఇచ్చువాడు , అబద్ధమాడని వాడు ,
యుద్ధము నందు పిరికి తనము
చూపని వాడు నైన గొప్పవాడు ఒక్క కుమారుడే చాలును. అటువంటి కొడుకును కన్న ఆ తల్లిదండ్రులు
ధన్యులు .
శ్రీ యుత
! జానకీరమణ ! చిన్మయరూప ! రమేశ ! రామ ! నా
రాయణ
! పాహి పాహి యని ప్రస్తుతి జేసితి నా మనంబునన్
బాయక
కిల్పిషవ్రజ విపాటన మందగ జేసి సత్కళా
దాయి
ఫలంబు నాకిడవె ! దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ
!
శ్రీరామా ! జానకీనాథా .! జ్ఞానస్వరూపుడా ! శ్రీలక్ష్మీనాథా ! రామా ! నారాయణా !
రక్షింపుము రక్షింపుము అని నామనస్సు నందు స్తోత్రము చేశాను.
నీవు నా మనస్సు నందు నిల్చి నాలోని పాపాల
నన్నింటిని నశింపజేసి నాకు
శుభకరమైన మోక్షము నీయవలసినది రామా !
ఎంతటి
పుణ్యమో ? శబరి ఎంగిలిఁ గొంటివి వింతగాదె ? నీ
మంతనమెట్టిదో
? యుడుత మేనిఁ గరాగ్ర నఖాంకురంబులన్
సంతసమందఁ
జేసితివి; సత్కులజన్మ మదేమి లెక్క? వే
దాంతము
గాదె నీమహిమ ?
దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామచంద్రా ! నీ చేతలలోని రహస్యమేమో కాని రామా ! ఆ శబరి ఎంగిలి తిన్నావు ఆవిడ ఎంత
పుణ్యాత్మురాలో. ! నీ చేతి వేళ్ళ తో ఉడుత శరీరమును
నిమిరి దానిని సంతోషపెట్టావు . నీ
గొప్పతనము జ్ఞానమే కాని వంశము కాదు కదా
శ్రీ రామా !
బొంకనివాడె
యోగ్యుఁ డరి పుంజము లెత్తినచోట బోరికిన్
జంకనివాడె
జోదు ,
రభసంబున నర్ధి కరంబు సాచినం
గొంకని
వాడె దాత మిము గెల్చి భజించిన వాడె ఫో నిరా
తంకమనస్కుడెన్నఁ
గను దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామా ! అసత్యము చెప్పని వాడే యోగ్యుడు. యుద్ధరంగము నందు
భయపడని వాడే వీరుడు. అడిగిన వారికి లేదనక ఇచ్చువాడే దాత . నిన్ను స్మరించి
సేవించిన వాడే నిజమైన భక్తుడు.
భ్రమరము
కీటకంబు గొని పాల్పడి ఝంకరణోపకారియై
భ్రమరము గా
నొనర్చునని పల్కుటఁ జేసి భవాది దుఖసం
తమస మెడల్చి
,భక్తి సహితంబు గ జీవుని విశ్వరూప త
త్త్వమును
ధరించుటే మరుదు దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామా ! తుమ్మెద ఒక పురుగు ను తీసుకొచ్చి దాని వద్ద శ్రద్ధ తో ఝంకారము చేయుచూ , దానిని తుమ్మెద గా మార్చునని ( ? ) చెప్పెడి
మాటలు వింతగా లేవు. ఎందువలనంటే నీవు
జీవుల జన్మాది సంసార దు:ఖసంబంధమైన అజ్ఞానమనెడి చీకటిని
పోగొట్టి , భక్తితో కూడిన విశ్వరూప తత్త్వము నొందించుట గొప్ప
కదా స్వామీ !
తరువులు
పూచి కాయలగుఁ దత్కుసుమంబులు పూజగా భవ
చ్చరణము
సోకి దాసులకు సారములౌ ధనధాన్యరాశులై
కరిభట
ఘోటకాంబర నికాయములై ,విరఝానదీ సము
త్తరణ మొనర్చుఁ
జిత్రమిది దాశరథీ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామా ! చెట్లు పూసి , అనంతరం
కాయలౌతాయి. కాని ఆ పూలనే నీకు పాదపూజ చేసినచో నీ సేవకులకు అవి
మంచిగా పరిణామ మొంది ధనధాన్య రాశుల నిచ్చును . చిత్రము గా అవియే భటులు ,గుఱ్ఱాలు ఏనుగు లు గా గల పరివారమేర్పడి
.తుదకు విరజానది ని దాటించి వైకుంఠమును చేర్చును.
పట్టితి
భట్టరార్య గురు పాదములిమ్మెయి నూర్ధ్వపుండ్రముల్
బెట్టితి , మంత్రరాజ
మొడిఁ బెట్టితి ,నయ్యమకింకరాళికిన్
గట్టితి
బొమ్మ ; మీ చరణ కంజములందుఁ దలంపు బెట్టి పో
దట్టితి
పాపపుంజముల ; దాశరథీ ! కరుణాపయోనిధీ !
శ్రీరామచంద్రా ! శ్రీ రఘునాథ భట్టాచార్యుల వారి పాదముల నాశ్రయించి ,
యీ విధంగా నామములను ధరించి ,
శ్రీరామ తారక మంత్రాన్ని గ్రహించి , యమ భటులను
తిరస్కరించి , మీ పాదపద్మాలనే మదిలో స్మరిస్తూ , పాపసమూహాలను పారాద్రోలాను ఓ సీతాపతీ !
అల్లన లింగమంత్రి సుతు డత్రిజ గోత్రజు
డాదిశాఖ కం
చెర్ల
కులోద్భవుండనఁ బ్రసిద్ధుడనై భవదంకితంబు గా
నెల్లకవుల్ నుతింప రచియించిన గోపకవీంద్రుడన్ జగ
ద్వల్లభ !
నీదు దాసుడను ; దాశరథీ ! కరుణాపయోనిధీ
! ( 103 ప )
శ్రీ రామచంద్రా ! దయానిథీ ! లింగన మంత్రి కుమారుడను . ఆత్రేయసగోత్రుడను.
కంచెర్ల వంశంలో పుట్టిన వాడను . ఆదిశాఖ
అనగా శుక్లయజుశ్శాఖీయుడను అయిన గోపన్న అను కవీశ్వరుడనైన నేను
నీ దాసుడనై రామదాసు గా
లోకేశ్వరుడవైన నీకు అంకితము గా కవులెల్లరు
మెచ్చునట్లుగా ఈ శతకాన్ని రచించాను .
ఇది శ్రీ కంచెర్ల గోపన్న నామధేయ శ్రీ భక్త
రామదాస విరచితమైన
శ్రీ దాశరథీ శతకము, తేజస్వినీ వ్యాఖ్యా సహితము .
సంపూర్ణము.
*********************************************************************
